ނޯޓް: މިއީ ރާއްޖޭގައި ހިނގާފައިވާ ޙަޤީޤީ ހާދިސާއެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ލިޔެފައިވާ ހިޔާލީ ވާހަކައެކެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ ޢާއިލާގެ އުފާވެރިކަން ކުއްލިއަކަށް ނިމުމަކަށް އައީ ބައްޕަ ބަލިވުމާ އެކުގައެވެ. ބައްޕަގެ ޙާލު ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ދަށްވަމުން ދިޔައެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ބައްޕަ ގޮވައިގެން ރާއްޖޭގެ އެކި ހޮސްޕިޓަލްތަކަށް ދިޔައީމެވެ. އެތައް ޓެސްޓްތަކެއް ހެދީމެވެ. ނަމަވެސް، ބައްޕަގެ ބައްޔަކީ ކޮބައިކަން އެއްވެސް ޑޮކްޓަރަކަށް ދެނެ ނުގަނެވުނެވެ.
"މިއީ ވަރަށް އާދަޔާ ޚިލާފު ކޭހެއް. އަޅުގަނޑުމެންނަށް އަދި ބައްޔެއް ދެނެގަނެވިފައެއް ނުވޭ." ޑޮކްޓަރުން ތަކުރާރުކޮށް ބުނަމުން ދިޔައެވެ. އުއްމީދު ކެނޑިގެން ނުދިއުމަށްޓަކައި، އަޅުގަނޑުމެން ބައްޕަ ގޮވައިގެން އިންޑިއާއަށް ދިޔައީމެވެ. އެތާނގައި ވެސް އެތައް ޓެސްޓްތަކެއް ހެދީމެވެ. ނަމަވެސް، އެއްވެސް ކުރިއެރުމެއް ނުލިބުނެވެ. ނަތީޖާއެއް ނުފެނުނެވެ. ބައްޕަގެ ބައްޔަކީ ކޮބައިކަމެއް ނޭނގުނެވެ. "މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މަސައްކަތުގެ ދާއިރާގައި ދިމާވި އެންމެ ބޮޑު ގޮންޖެހުންތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ކޭޝް" އިންޑިއާގެ ޑޮކްޓަރުން ބުންޏެވެ. އިތުރު ފަރުވާއަކާއި ބައްޕަގެ ބައްޔަށް އިތުރު ކުރިއެރުމެއް ނުލިބުމުން އަޅުގަނޑުމެން ރާއްޖެ އައީ ހިތާމައާ އެކުގައެވެ.
ޑޮކްޓަރީ ފަރުވާއިން އެއްވެސް ކުރިއެރުމެއް ނުލިބުމުން، އަޅުގަނޑުމެން ނިންމީ ޝަރުޢީ ރުޤްޔާގެ އެހީތެރިކަން ހޯދާށެވެ. ރުޤްޔާ ކުރި ފަރާތުން ބުނި ގޮތުގައި ބައްޕައަށް ވަނީ ސިހުރުގެ އުނދަގޫ ޖެހިފައެވެ. އަދި އެ އުނދަގޫ ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށެވެ. "މިއީ ވަރަށް ނުރައްކާތެރި ސިހުރެއް. ލޮލުން ބަލަން ހިތްދަތި، ކަންފަތުން އަޑުއަހަން އުނދަގޫވާ ވަރުގެ ކަމެއް." ރުޤްޔާ ކުރި ފަރާތުން ބުންޏެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ވަގުތުން ޝަރުޢީ ރުޤްޔާގެ ފަރުވާ ފެށީމެވެ. ފަރުވާ ދޭން ފެށުމާއެކު، ބައްޕައަށް ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ލުޔެއް ލިބުނެވެ. ނަމަވެސް، އެ ލުޔަކީ ވަގުތީ އެއްޗެކެވެ. ބައްޕަގެ ބަލި ދިޔައީ އިތުރަށް ބޮޑުވަމުންނެވެ.
"އަޅުގަނޑުމެން ކުރެވުނު ހުރިހާ މަސައްކަތެއް ދިޔައީ ކުރަމުންނެވެ. ނަމަވެސް ބައްޕަގެ ބައްޔަށް ފަސޭހަކަމެއް ނުލިބުނު" އަޅުގަނޑުގެ މަންމަ ކަރުނަ އަޅަމުން ބުންޏެވެ. ބައްޕަގެ ބަލީގެ ވޭން ބޮޑުވުމާއި، ނިޔާވުމާ ދެމެދު ހޭދަވީ އެންމެ ހަތަރު މަސް ދުވަހެވެ. އެ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި، އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިރިއުޅުން ބަދަލުވެގެން ދިޔައީ އުފަލުން ފުރިގެންވާ ދިރިއުޅުމަކުން ހިތާމައިގެ ކަޅު ވިލާތަކުން ފުރިގެންވާ ދިރިއުޅުމަކަށެވެ.
ބައްޕަ ނިޔާވިތާ ތިން ދުވަސް ފަހުން، އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބުނު މަޢުލޫމާތަކުން އަޅުގަނޑުމެން ދިޔައީ ސިހިގެންނެވެ. އެއް ފަރާތަކުން މަންމައަށް ގުޅައި، އަޅުގަނޑުމެންގެ ގޭދޮރު މަތީގައި ސިހުރު ހެދުމުގެ ގޮތުން ލުނބޯއެއް ވަޅުލާފައި ވާނެ ކަމަށް ބުންޏެވެ. "މިއީ ކިހިނެއް ވެގެން އުޅޭ ކަމެއްތޯ؟" މަންމަ ބިރުވެރިކަމާއެކު އަހާލިއެވެ. މަންމަ އެކަމާ ހިތްނުތަނަވަސްވެ، އެ ޚަބަރު އަޅުގަނޑުމެންނާ ހިއްސާކުރިއެވެ.
އަޅުގަނޑުމެން ވަގުތުން އެ ފަރާތާ ބައްދަލުކުރަން ދިޔައީމެވެ. އެ ފަރާތުން، ދެ އާއިލާގެ ކުރިމަތީގައި، ލުނބޯއެއް ވަޅުލާފައިވާނެ ކަމަށް އިޢުތިރާފުވިއެވެ. "އަޅުގަނޑަށް މިކަން ކުރެވުނީ ވަރަށް ބޮޑު ގޯހަކުން އަޅުގަނޑަށް މަޢާފުކުރައްވާ." އެ ފަރާތުން ބުންޏެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ހިތްތައް ރުޅިވެރިކަމާއި ހިތާމައިން ފުރިގެން ދިޔައެވެ. ނަމަވެސް، އަޅުގަނޑުމެން ނިންމީ ވަގުތުން އެކަމާ މެދު ފިޔަވަޅު އަޅާށެވެ. ހަމަ އެވަގުތު، އެ ފަރާތުގެ ހާޟިރުގައި، އެ ފަރާތް ލައްވާ ސިހުރު ވަޅުލާފައިވާ ތަން (ގޭގެ ދޮރުމަތި) ކޮނެފީމެވެ.
"އަސްތަޣުފިރުﷲ! މިއީ ކިހާ ނުބައި ކަމެއްތޯ!" އަޅުގަނޑުގެ ބޮޑުބޭބެ ހަޅޭއްލަވާގަތެވެ. ކޮނެގެން ނެގި ލުނބޯ ފެނުމާއެކު، އަޅުގަނޑުމެންގެ ހިތްތަކަށް އިތުރު ބުރައެއް އެޅުނެވެ. ބައްޕަގެ ބަލީގެ އަސްލު ސަބަބު އެނގުމުން، އަޅުގަނޑުމެންގެ ހިތާމަ އިތުރުވެގެން ދިޔައެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އެ ވަގުތު އަޅުގަނޑުމެންނަށް ކުރެވޭނެ ކަމަކީ އެ ސިހުރު ނައްތާލުމެވެ. "މިފަދަ ނުބައި ޢަމަލުތަކުގެ ނަތީޖާ މިހާ ނުރައްކާތެރި ވެދާނެކަން އެނގިއްޖެ." މަންމަ ރޮމުން ބުންޏެވެ.
މި ހާދިސާއިން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބުނު ފިލާވަޅަކީ، ސިހުރާއި ހާހޫރުގެ ނުރައްކާތެރިކަމެވެ. އަދި މިފަދަ ކަންކަމުން ދުރުހެލިވުމުގެ މުހިންމުކަމެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުގައި މިފަދަ ކަންކަން ހުއްޓުވުމަށް މަސައްކަތްކުރަން ޖެހޭކަން ވެސް ވިސްނުނެވެ.
"އަޅުގަނޑުމެން މިކަމުން ފިލާވަޅު ލިބިގަނެ، އެހެން މީހުންނަށް ވެސް މި ވާހަކަ ކިޔައިދޭންވާނެ." އަޅުގަނޑުގެ ކޮއްކޮ ހުށަހެޅިއެވެ.
މި ހިތާމަވެރި ހާދިސާއިން، އަޅުގަނޑުމެންގެ އާއިލާއަށް ލިބުނު ގެއްލުން ވަރަށް ބޮޑެވެ. ނަމަވެސް، މި ތަޖުރިބާއިން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބުނު ދަރުސްތައް ވަރަށް ގިނައެވެ. ސިހުރު ހާހޫރުގެ ނުރައްކާތެރިކަމާއި، އިސްލާމްދީނުގައި މިފަދަ ކަންކަން މަނާވެގެންވާ ސަބަބު އަޅުގަނޑުމެންނަށް ރަނގަޅަށް ވިސްނުނެވެ. މީގެ އިތުރުން، އާއިލާގެ ގުޅުމުގެ މުހިންމުކަމާއި، ދަތި ވަގުތުތަކުގައި އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީތެރިވުމުގެ މުހިންމުކަން ވެސް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދަސްވިއެވެ. "މިފަދަ ހިތާމަވެރި ހާދިސާއަކުން ވެސް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ހެޔޮ ފިލާވަޅުތަކެއް ލިބިއްޖެ." އަޅުގަނޑުމެންގެ މަންމަ ބުންޏެވެ.
މި ހާދިސާއަށްފަހު، އަޅުގަނޑުމެންގެ އާއިލާ ނިންމީ މި ތަޖުރިބާ އެހެން މީހުންނާ ހިއްސާކުރުމަށެވެ. މިގޮތުން އަޅުގަނޑުމެން ރަށުގެ މިސްކިތުގައި ބައްދަލުވުމެއް ބޭއްވީމެވެ. އެ ބައްދަލުވުމުގައި، އަޅުގަނޑުމެންގެ ބައްޕައަށް ދިމާވި ކަންތައްތަކާއި، ސިހުރުގެ ނުރައްކާތެރިކަމާ ބެހޭގޮތުން ވާހަކަދެއްކީމެވެ. "އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުން މިފަދަ ނުބައި ޢަމަލުތައް ނައްތާލަން އެބަޖެހޭ." އަޅުގަނޑުގެ ބޮޑުބޭބެ ބުންޏެވެ.
ރަށުގެ ގިނަ މީހުން މި ވާހަކަތަކަށް ވަރަށް ސަމާލުކަން ދިނެވެ. ގިނަ ބަޔަކު ނިންމީ މިފަދަ ކަންކަމުން ދުރުހެލިވާން މަސައްކަތް ކުރާށެވެ. އަދި އެހެން މީހުންނަށް ވެސް މި ކަންކަމުގެ ނުރައްކާތެރިކަން އަންގައިދޭން މަސައްކަތްކުރާށެވެ. "އަޅުގަނޑުމެން އެންމެން އެކުގައި މަސައްކަތްކޮށްގެން، މިފަދަ ނުބައި ކަންކަން ހުއްޓުވަން އެބަޖެހޭ." ރަށުގެ އިމާމް ވިދާޅުވިއެވެ.
މި ހާދިސާއިން ފެށިގެން، އަޅުގަނޑުމެންގެ ރަށުގައި ސިހުރު، ހާހޫރާ ދެކޮޅަށް ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ފެށުނެވެ. ސްކޫލްތަކުގައި ކުދިންނަށް މިކަމާ ބެހޭ މަޢުލޫމާތު ދޭން ފެށުނެވެ. އަދި މިސްކިތްތަކުގައި ވެސް މިކަމާ ބެހޭ ދަރުސްތައް ދޭން ފެށުނެވެ. "މި ހިތާމަވެރި ހާދިސާއިން، އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢު އިޞްލާޙުވުމުގެ ފުރުޞަތެއް ލިބިއްޖެ." އަޅުގަނޑުގެ މަންމަ ބުންޏެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ ބައްޕަގެ ނިޔާވުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބުނު ވަރަށް ބޮޑު ހިތާމައެކެވެ. ނަމަވެސް، އެ ހާދިސާއިން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބުނު ފިލާވަޅުތަކާއި، އޭގެ ސަބަބުން މުޖުތަމަޢުގައި އައި ހެޔޮ ބަދަލުތަކަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބުނު ކުޑަ މިންވަރެއްގެ އަރާމެކެވެ. "އަޅުގަނޑުމެންގެ ބައްޕަގެ ނިޔާވުމުގެ ސަބަބުން، އެތައް ބައެއްގެ ލޯ ހުޅުވިއްޖެ. އެއީ ބައްޕައަށްޓަކައި ޞަދަޤާތުލް ޖާރިޔާ އެއް ކަމުގައި ވެދާނެ." އަޅުގަނޑުގެ ކޮއްކޮ ބުންޏެވެ.
މި ހާދިސާއިން އަޅުގަނޑުމެން ދަސްކުރި އެންމެ މުހިންމު އެއް ފިލާވަޅަކީ، ކޮންމެ ދަތި އުނދަގޫ ކަމެއްގައި ވެސް ﷲ ގެ ޙިކުމަތެއް ވާކަމެވެ. އަދި އެފަދަ ހާދިސާތަކުން ވެސް ހެޔޮ ނަތީޖާތަކެއް ނެރެވިދާނެކަމެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ބައްޕަގެ ނިޔާވުމުގެ ސަބަބުން، މުޅި ރަށުގެ މީހުންގެ ސަމާލުކަން ސިހުރާއި ހާހޫރުގެ ނުރައްކާތެރިކަމަށް ހޭލުންތެރިވިއެވެ. "ކޮންމެ ނުބައި ކަމެއްގައި ވެސް ހެޔޮކަމެއް ވާނެ. އަޅުގަނޑުމެންނަށް ވާޖިބުވަނީ އެ ހެޔޮކަން ހޯދައި، އޭގެން ފައިދާ ހޯދާށެވެ" ރަށުގެ އިސްރަށްވެއްސަކު ބުންޏެވެ.
މި ހާދިސާއަށްފަހު، އަޅުގަނޑުމެންގެ އާއިލާ އިސްނަގައިގެން، ރަށުގައި "ސިހުރާ ދެކޮޅަށް" ޖަމްޢިއްޔާއެއް އުފެއްދީމެވެ. މި ޖަމްޢިއްޔާގެ މަޤްޞަދަކީ ސިހުރާއި ހާހޫރުގެ ނުރައްކާތެރިކަމާ ބެހޭގޮތުން މީހުން ހޭލުންތެރިކުރުވުމެވެ. އަދި މިފަދަ ކަންކަމުގެ ޝިކާރައަކަށްވާ މީހުންނަށް އެހީތެރިވުމެވެ.
"އަޅުގަނޑުމެންގެ ބައްޕަގެ ހަނދާނުގައި، އަޅުގަނޑުމެން މި މަސައްކަތް ކުރިއަށް ގެންދާނަން." އަޅުގަނޑުގެ އެއްބަނޑު އަންހެން ކޮށްކޮ ބުންޏެވެ. ޖަމްޢިއްޔާގެ މަސައްކަތްތަކުގެ ތެރޭގައި، ސްކޫލްތަކުގައި ދަރިވަރުންނަށް މަޢުލޫމާތު ދިނުމާއި، މިސްކިތްތަކުގައި ދީނީ ނަޒަރަކުން މިކަމާ ބެހޭ ދަރުސްތައް ދިނުން ހިމެނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން، ސިހުރުގެ ޝިކާރައަކަށްވާ މީހުންނަށް ނަފްސާނީ އަދި ރޫޙާނީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ވެސް ހިންގަން ފެށީމެވެ. "މި މަސައްކަތުން އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢު ސަލާމަތްކުރެވޭނެ. އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ." އަޅުގަނޑުގެ މަންމަ އުއްމީދާއެކު ބުންޏެވެ.
މި ހުރިހާ މަސައްކަތެއްގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، ރަށުގައި ސިހުރާއި ހާހޫރާ ގުޅުންހުރި ކަންކަން މަދުވާން ފެށިއެވެ. މީހުން މިކަމުގެ ނުރައްކާތެރިކަން ދެނެގަނެ، މިފަދަ ކަންކަމުން ދުރުހެލިވާން މަސައްކަތްކުރަން ފެށިއެވެ. އަދި މިފަދަ ކަމެއް ހިނގާކަން އެނގިއްޖެނަމަ އެކަން ހުއްޓުވުމަށް ފިޔަވަޅު އަޅަން ފެށިއެވެ. "އަޅުގަނޑުމެންގެ ބައްޕަގެ ނިޔާވުމުގެ ސަބަބުން، މުޅި ރަށް ހެޔޮ މަގަށް އެނބުރިއްޖެ މިއީ ބައްޕަގެ ދުޢާގެ ބަރަކާތް ކަމުގައި ވެދާނެ." އަޅުގަނޑުގެ ބޮޑުބޭބެ ވިސްނާލަމުން ބުންޏެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ ބައްޕަގެ ހަނދާނުގައި ފެށުނު މި މަސައްކަތް، މުޅި ރަށުގެ ދިރިއުޅުމަށް ހެޔޮ ބަދަލުތަކެއް ގެނެސްދިނެވެ. މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ހިތްތަކަށް ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ އަރާމެއް ލިބުނު ކަމެކެވެ. "އަޅުގަނޑުމެންގެ ބައްޕަގެ ފުރާނަފުޅަށް ހެޔޮ ދުޢާ ކުރަމުން، އަޅުގަނޑުމެން މި މަސައްކަތް ކުރިއަށް ގެންދާނަން." އަޅުގަނޑުގެ މަންމަ ބުންޏެވެ. މި ހާދިސާއިން އަހަރެއްހާ ދުވަސް ފަހުން، އަޅުގަނޑުމެންގެ ޖަމްޢިއްޔާގެ މަސައްކަތް ރާއްޖޭގެ އެހެން ރަށްރަށަށް ވެސް ފެތުރިގެން ދިޔައެވެ. އެހެން ރަށްރަށުން ވެސް މިފަދަ ޖަމްޢިއްޔާތައް އުފައްދައި، ސިހުރާއި ހާހޫރާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކުރަން ފެށިއެވެ.
"މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ބައްޕަގެ ނިޔާވުމުގެ ސަބަބުން ލިބުނު ހެޔޮ ނަތީޖާއެއް. މުޅި ޤައުމަށް މީގެ ފައިދާ ކުރަމުންދަނީ." އަޅުގަނޑުގެ ކޮއްކޮ ފަޚުރުވެރިކަމާއެކު ބުންޏެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ މަސައްކަތުގެ ސަބަބުން، ގިނަ މީހުންނަށް ސިހުރާއި ހާހޫރުގެ ނުރައްކާތެރިކަން އެނގި، އެކަމުން ދުރުހެލިވާން ފެށިއެވެ. މީގެ އިތުރުން، މިފަދަ ކަންކަމުގެ ޝިކާރައަކަށްވެފައިވާ މީހުންނަށް އެހީތެރިވެދިނުމުގެ ނިޒާމެއް ވެސް ޤާއިމުކުރެވުނެވެ.
"އަޅުގަނޑުމެންގެ ބައްޕަގެ ނިޔާވުމުގެ ސަބަބުން، އެތައް ބައެއްގެ ފުރާނަ ސަލާމަތްވެއްޖެ." އަޅުގަނޑުގެ އެއްބަނޑު އަންހެން ކޮށްކޮ ވިސްނާލަމުން ބުންޏެވެ. މި ހުރިހާ ކަމެއްގެ ތެރެއިން، އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެންމެ ބޮޑަށް ދަސްވީ ކެތްތެރިކަމާއި، ﷲ އަށް ބަރޯސާ ވުމުގެ މުހިންމުކަމެވެ. ކޮންމެ ދަތި އުނދަގޫ ކަމެއްގައި ވެސް ﷲ ގެ ޙިކުމަތެއް ވާކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ވިސްނުނެވެ. އަދި އެފަދަ ހާދިސާތަކުން ވެސް ހެޔޮ ނަތީޖާތަކެއް ނެރެވިދާނެކަން ދަސްވިއެވެ.
ނުނިމޭ……………
