ނަވާރަސަތޭކަ އައްޑިހައިގެ އަހަރުތައް ގުނަމުން ދިޔަ ދުވަސްވަރެވެ. ވުން ގާތީ 1986 އަށެވެ. ރަށުގައި ހުރީ ސްކޫލެއް ނޫނެވެ. މަދަރުސާއެއްވެސް ނޫނެވެ. ހުންނަނީ މަކުތަބެކެވެ. މަކުތަބަށް ކުދިން ދާތީ ދާ ހިތުން ދަނީއެވެ. ލަނީ ހުދުކުލައިގެ ޔުނިފޯމެކެވެ. ބެޖެއް ޖަހާފައެއް ނުހުރެއެވެ. އެހެން ހުރިހާ ކުދިން ލާ ޔުނިފޯމް ހުންނަނީ މުޅިން ހުދުކުލައިގައެވެ. އެކަމަކު ފާޠިޙްގެ ޔުނިފޯމްގެ ގޮށްވަޅު ފަތީގައާއި، ޖީބުގެ މަތީ ފަތީގައި ތުނޑު ކެރުވި ރޭނދާ ފަށެއް އަޅާފައިވެއެވެ. އެއީ ކިހިނެތް ކޮން ބޭނުމެއްގައި އަޅާފައިވާ ރޭނދާ ފަށެއް ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. އެކަމަކު އެހެން ކުދިން ޔުނިފޯމަށްވުރެ ތަފާތެވެ. އެހެން ކުދިންނެކެވޭސް އެއްގޮތަށް ފާޠިޙްވެސް، ޔުނިފޯމާއެކު ލީ ކަޅުކުލައިގެ ސޯޓުބުރިއެކެވެ. ބެލްޓެއް ނާޅައެވެ. ބޫޓަށް އަރާކަށް ނުޖެހެއެވެ. އަރަނީ "ފެން ފައިވާން" އަށެވެ. ފޮތްތައް އަޅަން ދަބަހެއްވެސް ނުގެން ގުޅެއެވެ މިހާރު މި ގެންގުޅޭ ކަހަލަ ރަތް ކުލައިގެ ކުޑަ ކޮތަޅަކަށް ބައެއް ފަހަރު "ލިޔާ ފޮތްކޮޅު" އަޅާލައިގެން މަކުތަބަށް ދަނީއެވެ. ޓެކްސްޓް ފޮތެއް ނުގެން ގުޅެއެވެ.
މަަކުތަބުގެ ކޭޖީ ކިލާހަށް ފާޠިޙް ދިޔައެވެ. ކިލާސް ފެށުމުގެ ކުރިން، މަކުތަބުގެ ކުރި މަތީ އޮންނަ ހުސްބިންކޮޅުގައި އެސެމްބްލީއެއް އޮވެއެވެ. އެއީ ރީތި ހުދު ދޮންވެލިލައި، ފިޔަވަޅެއްވެސް ނުފެންނަހާ ވަރަށް އޮމާންކޮށްލާފައި އޮންނަ ޖާގައެކެވެ. އެ ބިންކޮޅު ވަށައިގެން ކަނދޮޅުގަސް ޖަހާފައި ހުރެއެވެ. ކަނދޮޅު ގަހުގައި ހުދުކުލައިގެ މާތަށް ފޮޅިލާފައި ހުންނައިރު ވަރަށް ނަލައެެވެ.
ފާޠިޙް ކިޔަވަން ދިޔަ މަކުތަބު ރާނާފައި ހުރީ އުވައިންނެވެ. ފާރުތަކުގައި ހުރީ އުވަޖަހާފައެވެ. ދޮރެއް ދޮރުފަތެއް ނުހުރެއެވެ. ބެޓެރި ދެލި ލާފައި ހުންނަ ކަޅު ބޯޑެއްް ކިލާހުގައި ހުރެއެވެ. މުދައްރިސް ބޯޑުގައި ލިޔަނީ ޗޯކުންނެވެ. ކުލަކުލައިގެ ޗޯކް ގެންގުޅެއެވެ. ޢާންމުކޮށް ބޯޑުގައި ލިޔަން ގެންގުޅެނީ ހުދު ޗޯކެވެ. ބޯޑު ފުހެން "ކުޑަކުޑަ ބާލީހެއް" ފަހާފައި އޮވެއެވެ. މިހާރުގެ ނަމުންނަމަ އެއީ ޑަސްޓާއެވެ. މުދައްރިސް ބޯޑު ފޮހެލާ ގަޑީގައި، ބައެއް ފަހަރު ޗޯކުކުނޑި ބުރައިގެން އައިސް ލޮލަށް އެޅެއެވެ. މުޅި ކިލާސް ކިލަނބުވެއެވެ.
އިށީދެ ތިބެނީ އަށިގޮތަށް ރުކުފަތި އަޅައިގެން ގާތްގަނޑަކަށް 3 ފޫޓް ދިގު މިނުގައި ހަދާފައި ހުންނަ، ދިގު ގޮނޑިއެއްގައެވެ. މޭޒުވެސް ހުންނަނީ ހަމަ އެ ދިގުމިނުގައި ތަންކޮޅެއް އުސްކޮށެވެ. މޭޒުމަތީގައި އަޅާފައި އޮންނަނީ ބަނބުކެޔޮގަހުގެ ލަކުޑިން ހަދާފައި އޮންނަ ފިލާގަނޑެކެވެ. މޭޒެއްގެ ކައިރީގައި ދެތިން ކުދިން ތިބެންޖެހެއެވެ.
އިނގިރޭސި އަކުރުތައް ލިޔަން ދަސްކޮށް، ފާޠިޙުއަކީ ކިލާހުގެ އެންމެ މޮޅު ކުދިންގެ ތެރޭގައި ހިމެނުނު ކުއްޖެކެވެ. އޭގެފަހުން އިނގިރޭސި ގަޑީގައި ކިޔަވައިދިން "ހަސަން އިޒް އަ ބޯއީ، އައިޝާ އިޒް އަ ގާލް" ކިޔަން ދަސްކޮށް، ލިޔާންވެސް ދަސްކުރިއެވެ. ހަސަން އާއި އައިޝާ ކުރަހައި ކުލަޖައްސައި، އޭގެ ކައިރީގައި ރީތިކޮށް އެޖުމްލަ ލިޔެލިއެވެ. މުދައްރިސް ބުނުއްވީ، ފާޠިޙް ވަރަށް މޮޅު ކަމަށެވެ. "ރެޑް ލީފް" ގަލަމަކުން މުދައްރިސް ހެޔޮ ފާހަގަލައި، "ވަރަށް ރަނގަޅު" މިހެން ލިޔެލިއެވެ. އޭރުވެސް އިނގިރޭސި ލިޔާ ފޮތެއް ގެންގުޅެއެވެ. އެއީ ރަތް ދެ ރޮނގާއި ނޫ ދެ ރޮނގު ދަމާއިގެން އެތެރޭގެ ޞަފްޙާތައް ހަދާފައިވާ، "ބްރައުން" ކުލައިގެ ބަނޑޭރިގަނޑެއް ލާފައިވާ ފޮތެކެވެ. ސެލޯފިނެއް ނުލައްވައެވެ.
ފާޠިޙް، މަކުތަބުގައި ކޭޖީ ކިލާހުގައި ހޭދަ ކުރަމުންދިޔައީ ގަޑިއެއްހާ އިރެވެ. އެއީ މަކުތަބުގެ ނާޒިރު ހަމަޖައްސާފައިވާ ވަގުތެވެ. އެހެން ކުދިންގެ މަންމަމެން އަންނަ ފަދައިން ފާޠިޙުގެ މަންމަވެސް، އިންޓޯލް ގަޑީގައި އިންޓޯލް ހަމެއް ހިފައިގެން، އާދެއެވެ. އާންމުކޮށް ގެންނަނީ 'ރެޑްމަން" ޖޫހެވެ. ބައެއް ފަހަރު ޖޫހާއެކު، ލޮނު ބިސްކޯދެއް ގެނެއެވެ. ފާޠިޙުގެ މަންމަ އެކަން ވަރަށް ޤަވާޢިދުން ކުރެއެވެ. އެހެން ކުދިންގެ މަންމަމެންވެސް ރަނގަބީލް އަޅާތޯ މަކުތަބު ކައިރިއަށް މާކުރިން އައިސްފައި ތިބެއެެވެ. ރަނގަބީލް އެލުވާފައި ހުންނަނީ މަކުތަބުގެ އަސްކަނި ދަށުގައެވެ. ރަނގަބީލް ޖަހަން ދަގަނޑު "ފޯލެއް" އޮވެއެވެ. ރަނގަބީލް ޖަހަނީވެސް މުދައްރިސެވެ. ކިލާސް ފަށަން ވީމައާއި އިންޓޯލް ގަޑި ޖެހުމުން އަދި ކިލާސް ނިމުމުން ރަނގަބީލު ޖަހައެވެ. ކިލާސް ނިމުމާއެކު ރަނގަބީލު ޖަހާއިރަށް، އެހެން ކުދިންނާއެކު ފާޠިޙްވެސް ކިލާހުން ނިކުމެއެވެ. ފާޠިޙް ގެއަށް ގެންދަން، ފާޠިޙުގެ މަންމަ އައިސް ހުރެއެވެ.
(ނުނިމޭ)
