ކުޅިވަރަކީ ސިޔާސީ ކަމެއް ނޫނެވެ. ސިޔާސީ ކުރަންވެސް ޖެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ރާއްޖެއަށް ޑިމޮކްރެސީ އައިފަހުން އުފެދޭ ކޮންމެ ސަރުކާރެއް ހަވާލުވާން ތައްޔާރުވަމުންދާއިރު، މި އަންބާގެ އަޑުގަދަވެއެވެ.
މިއީ ޙަވާލުވާ ރައީސަކާ ގުޅިފައިވާ ކަމެއް ބާއޭވެސް ހިތަށް އަރައެވެ. ކުލަބު ޖަމްޢިއްޔާތަކަކީ މަދަނީ ތަންތަނެވެ. ސިޔާސީ ނުފޫޒުން އެއްކިބާވެ ހިންގަންޖެހޭ ތަންތަނެވެ. އެތަންތަނާ ޙަވާލުވާން ވާނީ، އެކަން ކުރުމަށް ޝައުޤުވެރިކަން ހުރި މީހުންނެވެ. އެކަން ކުރެވޭނެ ޤާބިލު މީހުންނެވެ. މިއުޅެނީކީ ޢާއިލާ "ބިޒްނަސް" އެއް ނުވަތަ އަމިއްލަ "ކުންފުންޏެއް" ހިންގާކަށެއް ނޫނެވެ. ޤައުމަށްޓަކައި މަދަނީ ވިސްނުމެއްގައި ހެޔޮ ކަމެއް ކުރެވޭތޯ ކުރަން އުޅޭ ކަމަކަށް ވާންޖެހެއެވެ.
ޙަޤީޤަތުގައި ކުރަން މިއުޅޭ ކަމަކީ އަބަދުވެސް ސިޔާސީ މީހުންގެ ފައިބުޑަށް ވެއްޓި، އެމީހުންގެ ފަރާތުން ބާރުތަކަކާއި އިމްތިޔާޒުތަކެއް ހޯދުމަށް ކުރަން އުޅޭ ކަމެކެވެ. "ހިހޫތަނުން ކާލައިގެން" އުޅެގެން ހޯދަން އުޅޭ ކުރިއެރުމެކެވެ. މަޤްޞަދެއް ތަަސައްވުރެއް ނެތެވެ.
އެފްއޭއެމްގެ ކަންކަން ބޮއްސުންލައި، އެ ޖަމްޢިއްޔާގެ ރައީސް ބައްސާމް އަދީލް ޖަލީލުގެ ހިންގުންތެރިކަމެއް ނުފެންނާތީ އެވާހަކަތައް ދައްކާތާ އެތައް ދުވަހެއް ވެއްޖެއެވެ. އޭނާވެސް ހިނގަމުންދަނީ އެއިރަކު ހުންނަވާ ރައީސަަކަށް އަދި ވަޒީރަކަށް ސަނާކިޔާލައިގެން ފަސޭހައިން ހިނގޭނެ މަގަކުން ކަމަށް ފާހަގަވެއެވެ. ކުލަބުތައްވެސް ދާންޖެހޭނީ ސަރުކާރުގެ ފައިބުޑަށް ކަމަށް ވިސްނައިދީގެން، ބަޖެޓްވެސް ދޭންޖެހޭނީ ސަރުކާރުން ކަމަށް ވިސްނައިދީގެން ހިންގާ ނިޒާމެއް ބައްޓަން ކުރުމަށް ބައްސާމް ވަނީ މަސައްކަތްކުރައްވާފައެވެ. އެފްއޭމްވެސް ހިންގަން ހުރިހާ ފައިސާއެއްވެސް ދޭންޖެހޭނީ ސަރުކާރުން ކަމާއި، ސަރުކާރުން ބަޖެޓެއް ނުދީފިނަމަ އެއްވެސް ކަމެއް، އެއްވެސް މުބާރާތެއް ނުބޭއްވޭނެ ފަދަ ވިސްނުމަކަށް ކަންކަން ބައްޓަން ކުރަމުން އައިސްފައިވާ ދޯހަޅި ސިޔާސަތުގެ ސަބަބުން ހުރިހާ ގެއްލުމެއް ވެގެން މިދަނީ ކުޅުންތެރިންނަށެވެ. ރާއްޖޭގެ ފުޓްބޯޅައަށެވެ.
ފީފާއިންނާއި ފުޓްބޯޅައިގެ އިދާރާތަކުން ފުޓްބޯލް އެސޯސިއޭޝަން އޮފް މޯލްޑިވްސްއަށް އެކަށީގެންވާ ރަނގަޅު ބަޖެޓެއް ފޯރުކޮށްދެމުންދެއެވެ. އެހެނީ ފީފާއަކީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ މުއްސަނދި އެއް ޖަމްޢިއްޔާއެވެ.
ރާއްޖޭގެ ފުޓްބޯޅަ ކުރިއެރުވުމަށްވެސް އެ ޖަމްޢިއްޔާއިން ވަމުންދާ އެހީތެރިކަން ބޮޑުތަނުން އިތުރެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ފުޓްބޯޅަ އެސޯސިއޭޝަނުގައި މަސައްކަތްކުރައްވާ މުވައްޒަފުންނަށް މުސާރަ ދިނުމަށް އެފްއޭއެމް ނުކުޅެދެއެވެ. ކޯޗުންނާއި ޓެކްނިނަލް އޮފިޝަލުންނާއި ރެފްރީންނަށް ދޭންޖެހޭ މުސާރައާއި އެލަވަންސް ދެވޭ ކަމަކަށް ނަހަދައެވެ. އެކަމަކު މަތިފަޑި އޮތީ ބަރުވެފައެވެ. ތަފާތު ނަންނަން ކިޔާ ޑައިރެކްޓަރުންނެވެ. އެމީހުންގެ މުސާރަވެސް އެހާމެ ބޮޑެވެ. އެމީހުންނަށް ދޭ އެލަވަންސާއި މުސާރަވެސް ވަރަށް ޤަވާޢިދުން ދެމުންދާކަމަށްވެސް ވެއެވެ. އެމީހުންނަކީ އެފްއޭމް ގޯސްވެގެން އެތައް ވާހަކައެއް ދައްކައިގެން އެ އަޑު ކަނޑުވާލަން ގެނެސް ގެން ގެންގުޅޭ ބައެއް ކަމަށް ވެސް ކިޔާއުޅެއެވެ. މަޤާމު ދިނުމުން އެމީހުންނަށް ބައްސާމްވެސް ރަނގަޅުވެދެއެވެ. އެފްއޭއެމްވެސް ބަރާބަރު ވެއެވެ. ޙަޤީޤަތަކީ ކޮބައިކަމެއް މަންޒަރު ބަލަންތިބޭ މީހުންނަށް އޮންނަނީ އޮޅިފައެވެ.
ރާއްޖޭގެ ފުޓްބޯޅައިގެ ހަރަކާތްތައް ހުއްޓި ކުރިއަށްނުދެވޭ އެންމެ ބޮޑު ސަބަބަކީ ފުޓްބޯލް އެސޯސިއޭޝަން އޮފް މޯލްޑިވްސް (އެފްއޭއެމް) ހިންގުމުގައި ހަރުދާނާ އުސޫލުތަކެއް ނެތުން ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ބުނަމުންދެއެވެ. އެފްއޭއެމުގެ ކަންކަން ފާލުން ނެއްޓި ގޯހުން ގޯހަށް ދިޔައީ ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރިއަށްދިޔުމުގެ ޕްލޭނެއް ނެތި، ކުރެވި ދިޔަ މަސައްކަތުގެ ސަބަބުންކަންވެސް ފާހަގަކުރަމުން ދެއެވެ. ލިބޭ ފައިސާއަށް ވާނުވާ ނޭނގޭ ހިސާބަށް ގޮސްފައިވާ ކަމަށްވެސް ގިނަ ބަޔަކު ތުހްމަތުކުރެއެވެ.
ރާއްޖޭގެ ކުލަބުތައްވެސް ވަނީ ހަމަ މިބީދައިން ފާލުން ނެއްޓިފައެވެ. އެހެން ދިމާވާ މައިގަނޑު ސަބަބަކީ އެފްއޭއެމް ހިންގުމަށް ޙަވާލުވާ ފަރާތްތަކުން ދުރުރާސްތާގެ ޕްލޭނެއް ނެތި، އަބަދުވެސް ކުލަބުތަކަަށް ފައިސާއަޅައަޅާ ތިބެން ޖެހުމުންނެވެ. "ކަމެއް ދިމާވާ އިރަށް ފައިސާ، މުބާރާތެއް އަންނަ އިރަށް ފައިސާ، މެޗަކަށް ދާންވާއިރަށް ފައިސާ، ޓްރެއިންއަކަށް ދާންޖެހޭއިރަށް ފައިސާ،" މިއުސޫލުން އަބަދުވެސް ވަގުތީ ޙައްލު ގެނެސްދީދީ ވެގެން އުޅޭ ކަމެކެވެ. މިއިން ކޮންމެ ފަހަރަކު ވެއްޓިގަންނަނީ ސަރުކާރުގެ ފައިބުޑަށެވެ. އެއިރެއްގެ ހުންނަވާ ވަޒީރެއްގެ ފައިބުޑަށެވެ. ރޮއިގަތީމައި "މެޓާދޭ އުސޫލުން" ކަންކަން ކުރުމުގެ ނަތީޖާއަކީ ރާއްޖޭގެ ފުޓްބޯޅަ އެސޯސިއޭޝަންއާއި ފުޓްބޯޅަ ކުލަބުތައްވެސް، ކަމެއް ދިމާވާއިރަށް "ރޯން" ފެށުމެެވެ.
ފުޓްބޯޅަ އެސޯސިއޭނަށް ފައިސާ ލިބޭނެ މަގުތައް ތަނަވަސްވެފައި އެބަހުއްޓެވެ. ގުދަންތަކާއި އިމާރާތްތައް ކުއްޔަށް ދީގެން ފައިސާ ލިބެއެވެ. މާފަންނު ސްޓޭޑިއަމްގެ ހުޅަނގު ދެކުނުގައިވާ ޖާގައިގައި ހިންގަމުންދާ ފީފާގެ ޕްރޮޖެކްޓް ޙަވާލުކޮށްގެން އުޅޭތާ އެތައް ދުވަހެއް ވެއްޖެއެވެ. އެތަންވެސް ނިމޭ ކަމަކަށް ނުހެދިއެވެ. އެކަމަކު އެތަނުންވެސް ހެސް ކިޔާފައި ލާރިވަންނަ ކަމަށް ކިޔާއުޅެއެވެ. ގުދަން ބަރިވެސް ކުއްޔަށްދީފައިވާ ކަމަށްވެއެވެ. އެތަންތަނަށް މުދާ ވައްދާތާވެސް ދެ އަހަރާ ގާތްކުރަނީއެވެ. އެނގޭ ކަމަކީ އެވަރުގެ ބޮޑު ގުދަންތައް ހިލޭ ސާބަހަށް ނުދޭނެ ކަމެވެ. ގައިމުވެސް ފުދޭ ވަރެއްގެ އެއްޗެއް ވަންނާނެތާއެވެ. އެކަމަކު މުވައްޒަފުންނަށް މުސާރައެއް ނުދެވެއެވެ. ކުލަބުތަކަށް ދޭނެ އެއްޗެއް ނޯވެއެވެ. ފުޓްބޯޅަ ޓީމެއް ބޭރަށްދާން ޚަރަދުކޮށްލެވޭ ވަރުވެސް ނުވެއެވެ. ހަމަ ރޮއިގަނެ ވެއްޓެން ޖެހެނީ ސަރުކާރުގެ ފައިބުޑަށެވެ.
ރާއްޖޭގެ ފުޓްބޯޅަ ހާލަތު ރަނގަޅު ކުރެވޭނީ އެފްއޭމްގެ އެއްބާރުލުމާއެކު، ކުލަބުތަކުގެ ހިންގުންވެސް ހަރުދަނާ ކުރެވިގެންނެވެ. ރައީސް ކަމުގެ މަޤާމުގައި ހުންނަން ވެގެން ވަގުތީ ޙައްލުތައް ހޯދައިދޭން ތިބެގެން ރަނގަޅު އަމާޒަކަށް ވާސިލެއް ނުވެވޭނެއެވެ. ކުލަބުތަކުން ރުއްސަންވީ ބައްސާމެއް ނޫނެވެ. ރުއްސަންވީ ދިވެހި ފުޓްބޯޅައެވެ.
ސޭވް އެފްއޭއެމް ޕްރޮގްރާމުވެސް ހިންގިދާނެއެވެ. ގިނަ އަދަދެއްގެ ފައިސާތަކެއް ލިބުނު ކަމުގައިވިޔަސް، ކުލަބަތަކަށް ލިބޭ އެއްޗަކުން ފުއްދައިގެން، ޚަރަދު މެނޭޖުކުރިވެގެން ނޫންގޮތަކަށް ރާއްޖޭގެ ފުޓްބޯޅައަށް ދިރުމެއް ނުގެނެވޭނެއެވެ. ކުލަބުތައް ހިންގުމަށް ރަނގަޅު ފައިނޭންޝިއަލް ޕެލޭނެއް އޮންނާންޖެހެއެވެ.
މިކަންކަން ރަނގަޅު ކުރެވޭނީ، އެފްއޭއެމް ރަނގަޅު ހާލުތެއްގައި އޮވެގެންނެވެ. އެފްއޭއެމުގެ އިދާރީ ހިންގުން ހަރުދަނާ ކުރެވިގެންނެވެ. އެފްއޭއެމުގެ އެތޭރޭގެ ކަންކަން އިސްލާޙްކޮށްގެންނެވެ.
އެފްއޭއެމުގެ ހިންގުން ބޮއްސުންލާފައިވާ ދަނޑިވަޅެއްގައި، އެ އިދާރާއާ ގުޅުންހުރި ކްރޮޕްޝަނާއި ޚިޔާނާތާ ގުޅުންހުރި ޖިނާޢީ ތަޙުޤީޤެއް ފުލުހުންގެ އިދާރާއިން ފަށާފައިވާ ކަން ދާދިފަހުންވެސް ހާމަވިއެވެ. އެފްއޭމުގައި ހުރި މައްސަލަތަކާ ގުޅިގެން ދާދި ފަހުން އެ އިދާރާގެ ހިންގާ ކޮމިޓީގެ ދެ މެންބަރަކު ވަނީ އިސްތިއުފާ ވެސް ދެއްވާފައެވެ. މިހާރު އެފްއޭއެމްއާ މެދުއޮތް ކޮރަޕްޝަނުގެ ތުހުމަތުތަކަށް އެ އިދާރާގެ ރައީސް ބައްސާމް އަދީލް ޖަލީލް އިންކާރު ކުރައްވައެވެ.
މިއީ ހަމަ ވަގުތީ ކަންކަމެވެ. ރިޔާސީ ދައުރު ފެށެން ކައިރިވީއެވެ. މިއޮތްހާ ދުވަހު ތިބީ ނިދާފައެވެ. ބައްސާމްވެސް "އޯކޭ"އެވެ. ދިވެހި ފުޓްބޯޅައިގެ ކަންކަން ރަނގަޅުކުރެވޭނީ، ދިވެހި ކުލަބުތަކުން ނަގަންޖެހޭ ޒިންމާ ނަގައިގެންނެވެ. ވަކި މޫސުމަކަށް "ފަރިވެ ފޮޅޭ މަލަކަށް" ވެގެން ނުވާނެއެވެ. ގޯސް ފެންނައިރަށް އިޞްލާޙް ކުރާ ބަޔަކަށް ވާންޖެހެއެވެ.
ހަމައެހެންމެ އެފްއޭމްގެ ރައީސަކީ ނުވަތަ އެކްސްކޯ މެންބަރުންނަކީ ކުލަބުތަކަށް ވަގުތީ ޙައްލު ހޯދައިދޭ ބަޔަކަށް ވެގެން ނުވާނެއެވެ. އެއިރަކު ހުންނަވާ ވަޒީރަށް ސަނާކިޔައިގެން ވަގުތީ ބަޖެޓެއް ހޯދަން އުޅެގެން މިކަމެއް ނުވާނެއެވެ. ދާއިމީ ރަނގަޅު ހައްލެއް އޮންނަންޖެހެއެވެ. ދުރުރާސްތާ ޕްލޭނެއް އޮންނާންޖެހެއެވެ. ފައިނޭންޝިއަލް ޕްލޭނެއް އޮންނާންޖެހެއެވެ.
ކުލަބުތައްވެސް ކުލަބުތަކުގެ ރޫޙްގައި މަސައްކަތް ކުރަންޖެހެއެވެ. އިދާރީ ހިންގުން ހަރުދަނާާ ވާންޖެހެއެވެ. ފައިސާގެ މުއާމަލާތްތައް ރަނގަޅަށް ހިންގާންޖެެހެއެވެ. މުސްތަޤްބަލަަށްޓަކައި ފިޔަވަޅުތައް އަޅާންޖެހެއެވެ. މަޝްވަރާގެ އުސޫލުން ކަންކަން ކޮށް ދެފުއްފެންނަ ސިޔާސަތެއް ގެންގުޅެންޖެހެއެވެ.
ކިޔުންތެރިންގެ ޚިޔާލުތައް:
ދިވެހި ފުޓްބޯޅަ މިހށލަތްއް ވައްޓާލީ ކުރީގެ ރައިސް ޔާމީނާ އަދީބު މާމޮޅުމީހަކުގެނެސް އެފްއޭއެމް ލާގެން ފާޑެއް ފުޓްސެލް ދަނޑުތަކެއްހަދާ އެފްއޭއެމް ގަ ތިބޭ ކޯޗުން ވެސް ދިވެހި ފުޓްބޯޅަ ހަލާކުކޮށްލުމުގެ އަޑީގަތިބެގެން ހިންގި ވަރަށް ބޮނޑު ޖަތީމާއެއް އެއީ ޓީވީތަކަށްއަރާގެން މޮޅުވާހަކަ ދައްކާ ނިޒާންބެ ސުޒޭނު މިކަހަލަ ނަތްހިގާމީހުން ބައިވެރި ވެގެން ހިންގި ބޮނޑުޖަރީމާއެއް