އިސްރާއީލުގެ ކެބިނެޓްގެ އިއްތިފާގުން މިދިޔަ އާދީއްތަ ދުވަހު ވަނީ އެ ގައުމުގައި ހުންނަ އަލްޖަޒީރާ އޮފީސް ވަގުތުން ބަންދުކޮށް އެކުންފުނީގެ ބްރޯޑްކާސްޓްތައް މަނާ ކުރުމަށް ފާސްކޮށްފައެވެ. ޣައްޒާގެ އާއްމުންނަށް އަމާޒުކޮށް އިސްރާއީލުން ހިންގާ ގަތުލުއާއްމުތަކާއި ލާއިންސާނީ ޖަރީމާތައް އެންމެ ރަނގަޅަށް ގެނެސްދޭ ނޫސް ޗެނަލަކީ ގަތަރުގެ އަލްޖަޒީރާ ނިއުސް އެވެ.
ފަލަސްޠީނުގެ އާއްމު ރައްޔިތުންނާ ދެކޮޅަށް ކޮންމެ ދުވަހަކު އިސްރާއީލު ހިންގާ ހަނގުރާމައިގެ ޖަރީމާތަކާއި ގަތުލުއާންމުތަކާއި ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ ޖަރީމާތަކާއި އޭގެ ސިއްރުތައް ޔަހޫދީން ކޮންޓްރޯލްކުރާ ހުޅަނގުގެ މަޝްހޫރު މީޑިއާތަކުން ކަވަރެއް ނުކުރެއެވެ.
އަލްޖަޒީރާ މަނާ ކުރާނެކަން އިސްރާއީލު ބޮޑުވަޒީރު ބެންޖަމިން ނަތަންޔާހޫ ވަނީ އެކްސްގައި އިއުލާނުކޮށްފައެވެ. އޭގެ ގަޑިއިރުތަކެއް ފަހުން އިސްރާއީލުގެ ކޮމިއުނިކޭޝަން މިނިސްޓަރު ޝްލޯމޯ ކާހީ ވަނީ އިޒްރޭލުގެ ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކުން، ހާއްސަކޮށް ކޮމިއުނިކޭޝަން މިނިސްޓްރީގެ އިންސްޕެކްޓަރުންނާއި ފުލުހުންގެ އެހީތެރިކަމާއެކު، އިރުމަތީ ގުދުސްގައި ހުންނަ އަލްޖަޒީރާގެ އޮފީހަށް ވަދެ އެ ޗެނަލްގެ ސާމާނު ތައް ހިފަހައްޓާފައިވާ މަންޒަރު ފެންނަ ފުޓޭޖެއް އެކްސްގައި ޝާއިއުކޮށްފަ އެވެ.
އިސްރާއީލުގެ އެތެރޭގަ އާއި އިސްރާއީލުން ވެރިވެގެންފައިވާ ފަލަސްތީނުގެ ބިންތަކުގައި އަލްޖަޒީރާ ޗެނެލް މަނާކުރުމުން، އަންގައިދެނީ ކޮންކަމެއްތޯއެވެ؟ އަދި ޣައްޒާގެ އާއްމުންނާ ދެކޮޅަށް ހިނގަމުންދާ ހަނގުރާމައިގައި، އިސްރާއީލު އަނިޔާވެރިކަމުގެ ރިޕޯޓްތަކަށް ދެންވާނީ ކިހިނެއްބާއެވެ؟
އިސްރާއީލުން އަލްޖަޒީރާ ބަންދުކުރީ ކީއްވެ؟
އިސްރާއީލުގެ ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލިސް ކަމަށްވާ ނެސެޓުން އޭޕްރީލް މަހުގެ އެއްވަނަ ދުވަހު ފާސްކުރި ގާނޫނެއްގައި، އަލްޖަޒީރާ ފަދަ ބޭރުގެ މީޑިއާތަކަކީ ސަލާމަތަށް އޮތް ނުރައްކަލެއް ކަމަށް އިސްރާއީލުން ދެކޭ ނަމަ، އެ މީޑިއާތައް ވަގުތީ ގޮތުން ބަންދު ކުރުމުގެ ހުއްދަ ދީފައިވެ އެވެ.
އަލްޖަޒީރާގެ އިމްރާން ޚާން ވަނީ ކުރިން ރެކޯޑްކޮށްފައިވާ ރިޕޯޓެއްގައި އެ ގާނޫނުގެ ޝަރުތުތައް އިތުރަށް ތަފްސީލުކޮށްދީފައެވެ. އެ ގާނޫނުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އަލްޖަޒީރާ ވެބްސައިޓަކީ އިޒްރޭލުގައި މަނާ ކޮށްފައިވާ ވެބްސައިޓެއް ކަމަށާއި، އޭގެ ތެރޭގައި ވެބްސައިޓަށް ވަނުން ނުވަތަ ވަނުމުގެ ފުރުސަތު އޮތް ކޮންމެ އެއްޗެއް ވެސް ހިމެނެއެވެ. އަދި އެ ވެބްސައިޓް ރައްކާކޮށްފައި ހުރީ އިސްރާއީލުގެ ސާވާތަކުގައި ނުވަތަ އިސްރާއީލުން ބޭރުގައި ހުރި ސާވާއެއް ކަމުގައި ވިޔަސް މި ގާނޫނުގެ ތެރެއަށް ވަދެގެން ދާކަމަށް އިމްރާން ވިދާޅުވި އެވެ.
ގާނޫނު ފާސްކުރުމާއެކު، ނަތަންޔާހޫ ވަނީ އަލްޖަޒީރާގެ ހަރަކާތްތައް ހުއްޓުވުމަށް އެ ގާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެ މަތިން "ވަގުތުން ފިޔަވަޅު އަޅުއްވާނެ" ކަމަށް ވިދާޅުވެފަ އެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ނަމަވެސް ނަތަންޔާހޫ އެފިޔަވަޅު އެޅީ އޭގެ މަހެއްހާ ދުވަސް ފަހުންނެވެ. ސަބަބަކީ، އަލްޖަޒީރާގެ ހެޑްކްއާޓަރ ހުންނަ ގަތަރާއި މިސްރު މެދުވެރިވެގެން، އިސްރާއީލާއި ހަމާސާ ދެމެދު ހިނގަމުންދާ ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމުގެ މުހިންމު މަޝްވަރާތަކެއް އެދުވަސްވަރު ކުރިއަށް ދިޔައީމައެވެ.
އަލްޖަޒީރާއަށް މީގެ ކުރިންވެސް އިޒްރޭލުން ވަނީ ޓާގެޓްކޮށްފައެވެ. ނަތަންޔާހޫ ވަނީ 2017 ވަނަ އަހަރު އަލްޖަޒީރާގެ ގުދުސް އޮފީސް ބަންދުކުރާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު ދީފައެވެ. 2021 ވަނަ އަހަރު އިސްރާއީލުގެ މިސައިލަކުން ޣައްޒާގައި އަލްޖަޒީރާގެ ބްރޯޑްކާސްޓު އޮފީސް ހުރި އިމާރާތް ވަނީ ހަލާކުކޮށްލާފައެވެ. ޣައްޒާގައި މިހާރު ހިނގަމުންދާ ހަނގުރާމައިގައި އިސްރާއީލުން ދިން ބަޑީގެ ހަމަލާތަކުގައި އަލްޖަޒީރާގެ ގިނަ ނޫސްވެރިންނާއި، އެމީހުންގެ ޢާއިލާތައް ވަނީ ޝަހީދުވެފައެވެ.
މިކަމާގުޅިގެން އަލްޖަޒީރާއިން އަމަލުކުރީ ކިހިނެއް؟
އާދީއްތަ ދުވަހު އަލްޖަޒީރާއިން ނެރުނު ބަޔާނެއްގައި ވަނީ އިސްރާއީލުން އަލްޖޒީރާ ބަންދު ކުރުން ވަރަށްބޮޑަށް ކުށްވެރިކޮށްފައެވެ. އަދި އެކަންވަނީ ޖިނާއީ އަމަލެއްގެ ގޮތުގައި ސިފަކޮށްފައެވެ. އިޒްރޭލުން މިނިވަން ނޫސްވެރިކަން ނިގުޅައިގަތުމަކީ ބައިނަލްއަގްވާމީ އަދި އިންސާނީ ހައްގުތަކުގެ ގާނޫނުތަކާ ހިލާފު ކަމެއް ކަމަށް ބުނެފައެވެ.
Israel shuts down Al Jazeera offices. pic.twitter.com/8gLPtzOu4P
— Al Jazeera English (@AJEnglish) May 5, 2024
އެ ބަޔާނުގައި އިތުރަށް ބުނެފައިވަނީ އަލްޖަޒީރާއިން ދުނިޔޭގެ ކަންކޮޅުތަކަށް ޚަބަރު ފޯރުކޮށްދިނުމުގައި އަލްޖަޒީރާ ދެމިއޮންނާނެ ކަމަށެވެ.
އަލްޖަޒީރާގެ ރިޕޯޓްތައް މަނާކުރުމުގެ މާނައަކީ ކޮބައި ހެއްޔެވެ؟
އަލްޖަޒީރާގެ ކޮރެސްޕޮންޑެންޓުންނަށް އިސްރާއީލުގެ ސަރަހައްދުތަކުން މިހާރު ރިޕޯޓް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ހިފާފައިވާ އިރުމަތީ ގުދުސް ވެސް ހިމެނެ އެވެ. އެއާއެކު، ހުޅަނގު ގުދުސްގެ މައި އޮފީހާއި ހިފާފައިވާ އިރުމަތީ ގުދުސްގައި ހުންނަ އޮފީސް ބަންދުކޮށް އެތަންތަނުގައި ހުރި އިކުއިޕްމަންޓްތައް ވަނީ ހިފަހައްޓާފައެވެ.
އިސްރާއީލުގެ ކޮމިއުނިކޭޝަން މިނިސްޓަރ ކާހީ ވިދާޅުވީ، އޭނާ ހިފަހައްޓަން އަމުރުކުރި ސާމާނުތަކުގެ ތެރޭގައި އެޑިޓިން އެންޑް ރޫޓިން އިކުއިޕްމަންޓާއި ކެމެރާ އާއި މައިކްރޯފޯނާއި ސާވާ އަދި ލެޕްޓޮޕްގެ އިތުރުން ވަޔަލެސް ޓްރާންސްމިޝަން އިކުއިޕްމަންޓާއި ބައެއް މޯބައިލް ފޯނުތައް ހިމެނޭ ކަމަށެވެ.
ޣައްޒާގައި ނުވަތަ ހިފާފައިވާ ހުޅަނގު އައްސޭރީގައި ތިބި އަލްޖަޒީރާގެ ނޫސްވެރިން ކުރާ ރިޕޯޓްތަކަށް މި ގާނޫނުގެ ސަބަބުން އަސަރުކުރާނެ ގޮތެއް ސާފެއްނުވެއެވެ. ނަމަވެސް ފަލަސްތީނުގެ ދެ ސަރަހައްދަށް ވަނުމުގެ ބާރު އެންމެ ބޮޑަށް ކޮންޓްރޯލް ކުރަނީ އިޒްރޭލުންނެވެ. އިސްރާއީލުގެ ޔަހޫދީ ސިފައިން ފަލަސްތީނަށް ދެމުން ގެންދާ ހަމަލާތަކުގެ މައުލޫމާތާއ،ި އިސްރާއީލުން ހިންގާ ލާއިންސާނީ އަމަލުތައް ދުނިޔެއަށް ފޯރުކޮށް ދިނުން ހުއްޓުވުމަށް އަލްޖަޒީރޭގެ ނޫސްވެރިންނަށް އަމާޒުކޮށް އިސްރާއީލުންވަނީ މީގެ ކުރިންވެސް ހަމަލާދީފައެވެ. އަދި މިހާރު ހިނގަމުންދާ ހަނގުރާމާގައި އެތައް ނޫސްވެރިންނެއް ޝަހީދުކޮށްލާފައެވެ.
މިކަން ހާއްސަ ކަމަކަށްވީ ކީއްވެ؟
އޮކްޓޯބަރު މަހުގެ ހަތްވަނަ ދުވަހު ހަނގުރާމަ ފެށުނީއްސުރެން، އިސްރާއީލުން ވަނީ ބޭރުގެ ނޫސްވެރިންނަށް ޣައްޒާއަށް ވަނުމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ހުރަސް އަޅާފައެވެ.
ޣައްޒާގެ އާންމުންނާ ދެކޮޅަށް ކޮންމެ ދުވަހަކު އިސްރާއީލު ހިންގާ ގަތުލުއާންމުތަކާއި ހަނގުރާމައިގެ ޖަރީމާތަކާއި ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ ޖަރީމާތައް ކަވަރުކުރާ ހަމައެކަނި ބައިނަލްއަގުވާމީ ނިއުސް ޗެނެލަކީ އަލްޖަޒީރާއެވެ.
ބޭރުގެ ހުރިހާ މީޑިއާއަކަށް ޣައްޒާއަށް ހިލޭ އަދި އަބަދުވެސް ވަނުމުގެ ފުރުސަތު ދިނުމަށް ގޮވާލާ، މިދިޔަ ފެބްރުއަރީ މަހު ބައިނަލްއަގުވާމީ 50 އަށް ވުރެ ގިނަ ބްރޯޑްކާސްޓް ނޫސްވެރިން ވަނީ މިސްރާއި އިސްރާއީލުގެ ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކަށް ހުޅުވާލެވިފައިވާ ސިޓީއެއްގައި ސޮއިކޮށްފައެވެ.
ދުނިޔެ ދެކެނީ ކިހިނެއް؟
ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން ނޫސްވެރިކަމަށް ވަކާލާތުކުރާ ޖަމާއަތްތަކާއި އޮފިޝަލުން ވަނީ އިސްރާއީލުގެ މިއަމަލު ކުށްވެރިކޮށްފައެވެ. މައުލޫމާތުގެ މިނިވަން ދަތުރު ހުއްޓި، ޑިމޮކްރެޓިކް އުސޫލުތައް ކަނޑުވެދާނެކަމުގެ އިންޒާރު ދީފަ އެވެ.
ވޮޝިންޓަން ޑީސީގައި ހުންނަ ވައިޓް ހައުސް އިން ހޯމަ ދުވަހު ވާހަކަ ދައްކަވަމުން އެމެރިކާގެ ނޭޝަނަލް ސެކިއުރިޓީ އެޑްވައިޒަރު ޖޯން ކިރްބީ ތަކުރާރުކޮށް ވިދާޅުވީ އެމެރިކާގެ ރައީސް ޖޯ ބައިޑަންގެ ސަރުކާރުން، އިޒްރޭލުގައި އަލްޖަޒީރާ ބަންދުކުރުމާ ދެކޮޅު ހެދި ކަމަށެވެ.
އދ.ގެ ހިއުމަން ރައިޓްސް އޮފީހުން ވެސް ވަނީ އާދީއްތަ ދުވަހު ސޯޝަލް މީޑިއާ ޕްލެޓްފޯމް އެކްސްގައި ކުރި ޕޯސްޓެއްގައި މިކަން ކުށްވެރިކޮށްފަ އެވެ.
We regret cabinet decision to close Al Jazeera in Israel. A free & independent media is essential to ensuring transparency & accountability. Now, even more so given tight restrictions on reporting from Gaza. Freedom of expression is a key human right. We urge govt to overturn ban
— UN Human Rights (@UNHumanRights) May 5, 2024
ގްރީސްގެ އިގްތިސާދީ މާހިރު އަދި ކުރީގެ ފިނޭންސް މިނިސްޓަރު ޔާނިސް ވަރޫފާކިސް ހޯމަ ދުވަހު އެކްސްގައި ކުރެއްވި ޕޯސްޓެއްގައި އިސްރާއީލުގެ މި އަމަލު ކުށްވެރިކޮށްފައެވެ.
Israel’s banning of Al Jazeera is one aspect of its War On Truth. It aims at preventing Israelis from knowing that what goes on in Gaza, in their name, which is no self defence but an all out massacre. An industrial strength pogrom. Genocide. The West’s determination to aid &… pic.twitter.com/or2axn5T4V
— Yanis Varoufakis (@yanisvaroufakis) May 6, 2024
އިނގިރޭސިވިލާތުގެ ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހުގެ މެމްބަރު ޑިއާން އެބޮޓް ވެސް ވަނީ މިދިޔަ ހޯމަ ދުވަހު އެކްސް ޕޯސްޓެއްގައި އިސްރާއީލުން އަލްޖަޒީރާ ބަންދުކރުން ކުށްވެރި ކުރައްވައިފައެވެ.
Israel closes down the Al Jazeera TV network. Desperate to hide the genocide in Gaza.#FreePalestine pic.twitter.com/mwceTtjhR1
— Diane Abbott MP (@HackneyAbbott) May 6, 2024
ދެންވާނީ ކިހިނެއް؟
ތެލްއަވީވްއިން އަލްޖަޒީރާއާ ވާހަކަ ދެއްކި އެލްޑާ ބުނީ މިއީ "އަހަރެން ބިރުގަންނަ ކަމެއް ކަމަށާއި އެންމެ ފަހު ފިޔަވަޅެއް ނޫން" ކަމަށެވެ.
އޭނާ އިތުރަށް ވިދާޅުވީ އެހެން ޚަބަރު ފަތުރާ ވަސީލަތްތައް ވެސް އިސްރާއީލު ސަރުކާރުން ބަންދު ކޮށްފާނެ ކަމަށެވެ. "އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގޭ، ސަރުކާރު ހިތްހަމަ ނުޖެހޭ އިސްރާއީލުގެ ޗެނަލްތައް ހިމެނޭ ކަން. އެ ޗެނަލްތައް އެހެން ނެޓްވޯކްތަކުން ވަޒީރުން ގެންދަވަނީ ބައްލަވަމުން. އޭގެ ތެރޭގައި ކޮމިއުނިކޭޝަން މިނިސްޓަރު ވެސް ހިމެނޭ" އޭނާ ބުންޏެވެ.
މިދިޔަ ނޮވެމްބަރު މަހު ކޮމިއުނިކޭޝަން މިނިސްޓަރު ކާރްހީ ވަނީ އެލްޑާގެ ނޫހެއް ކަމަށްވާ ހާރެޓްޒް އިން އިސްރާއީލުން ޣައްޒާއާ ދެކޮޅަށް ކުރަމުންދާ ހަނގުރާމައިގެ މުހިންމު ކަވަރޭޖްތަކާ ގުޅިގެން އެ ނޫހަށް ދަތިކުރުމުގެ ފިޔަވަޅު އަޅާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު ދީފަ އެވެ.
